Content-Length: 65566 | pFad | https://snl.no/ananas

ananas – Store norske leksikon
Ananas
Fruktene frå ananasplanten kan etast friske eller syltast og hermetiserast for eksport.
Av .
Ananasplante
Ananas veks i tropisk Sør-Amerika og nord til Mexico. Denne ananasplanten er dyrka i Costa Rica.
Av .
Lisens: CC BY 2.0

Global produksjon av ananas

tidspunkt tonn
1961 3831202.0
1962 3852213.0
1963 4004916.0
1964 4127624.0
1965 4476838.0
1966 4761061.0
1967 5024270.0
1968 5055130.0
1969 5236758.0
1970 5447077.0
1971 5704953.0
1972 5695759.0
1973 5816262.0
1974 6206496.0
1975 7187327.0
1976 8041544.0
1977 8081680.0
1978 8411633.0
1979 9478609.0
1980 10830861.0
1981 9017448.0
1982 8717646.0
1983 8702268.0
1984 9230377.0
1985 9754383.0
1986 10312925.0
1987 10553629.0
1988 11149832.0
1989 11564733.0
1990 11840549.0
1991 11624600.93
1992 12306894.33
1993 13116106.21
1994 12951950.51
1995 13067449.82
1996 12867450.53
1997 13299226.92
1998 13207563.32
1999 14898707.38
2000 15105560.96
2001 15646873.49
2002 15785368.26
2003 16122869.65
2004 16736093.41
2005 17780117.83
2006 19827739.97
2007 20041950.86
2008 19669897.03
2009 20261223.35
2010 21306115.6
2011 22771838.99
2012 23953085.77
2013 24487052.85
2014 25427490.17
2015 25835531.8
2016 25930654.69
2017 27344161.34
2018 28295065.8
2019 27711402.63
2020 27554451.01
2021 28883731.72
2022 29574167.64
2023 29636619.1
Kilde: FAOSTAT

Ananas er ei planteslekt i ananasfamilien og består av to eller tre artar med opphav i tropisk Sør-Amerika og Mellom-Amerika. Fruktene kan etast friske eller syltast og hermetiserast for eksport. Bladfibrane kan brukast til tauverk, garn og matter.

Faktaboks

Etymologi
via portugisisk ananás, frå guaraní nanas, ‘god frukt’
Beskriven av
Philip Miller
Årleg global produksjon
28,6 millioner tonn (2021)

Karakteristikk

Planta har kort stengel og stive, lêraktige blad i rosett. Blomane sit i bladhjørna oppetter aksen.

Frukta er ein fruktstandsfrukt. Når frukta til kvar blome modnar, veks den saman med frukta til naboblomen og med aksen til ein stor kongleliknande fruktstand med ein dusk grøne blad i toppen.

Dyrking

Ananasen kom til Europa med Kristoffer Columbus, men han var dyrka i Amerika lenge før europearane kom dit. No blir han dyrka overalt i tropane, også ein del i subtropiske strøk.

Dei formene som blir dyrka, Ananas comosus, har store, saftige fruktstender på opptil 4–5 kilo, og er oftast utan frø.

Fleire artar blir dyrka som prydplanter på grunn av dei dekorative blada og fruktane.

Miniananas har same smak og utsjånad som stor ananas, men er berre 10–20 centimeter lang.

Bruk og smak

Smaken er frisk og aromatisk, søt og syrlig. Ananas blir først og fremst spist naturell, eller han blir brukt i fruktsalat, is, yoghurt, desserter, juice eller drinkar. Han er også velegna som tilbehør til middagsretter, på pizza og i salat. Ananas er ein viktig ingrediens i mange chutneyar og grillsauser. På grunn av rask frakt og god lagring er frisk ananas tilgjengeleg året rundt.

Hermetisert ananas er vanleg, men kan ikkje måle seg mot frisk ananas i smak. Ananasjuice har høgt innhald av enzym og kan brukast som mørningsmiddel for kjøtt. Dei same enzyma hindrar frisk ananas fra å stivne til gelé, og kan og virke irriterande på magen og framkalle allergi.

I Søraust-Asia blir fiber frå ananasblada nytta i tekstilindustrien, og blanda med silke gir det eit fint stoff av høg kvalitet.

Lagring

Ein moden ananas bør lagrast ved 4–8 °C. For å framskunde modning kan han lagrast litt varmare (8–20 °C).

Næringsinnhald

Ananasfrukta inneheld om lag 86 prosent vatn, 11,7 gram karbohydrat, 113 milligram kalium og 221 kilojoule tilført energi per 100 gram etande vare. Ananas inneheld mellom anna noko β-karoten (35 mikrogram per 100 gram) og vitamin C (53 milligram per 100 gram).

Produksjon

Land Produksjon i 2021 (tusen tonn)
Costa Rica 2 938
Indonesia 2 886
Filippinene 2 860
Brasil 2 318
Kina 1 899
Thailand 1 801
India 1 799
Nigeria 1 542
Mexico 1 272
Colombia 927

Historie

Vanlig ananas har vore dyrkat i århundrer og finst ikkje lenger i viltvoksande tilstand. Det er ikkje kjent korleis og når den blei ei kulturplante, men alt da Columbus kom til Amerika, blei ananas dyrka i Paraguay og Brasil. Columbus hadde med planta attende til Europa på slutten av 1400-tallet. Spanjolene brakte ananas vidare til Hawaii, der det blei igangsatt dyrking i stor skala og hermetikkfabrikker blei storindustri.

Les meir i Store norske leksikon

Faktaboks

Encyclopedia of Life-ID
33268
GBIF-ID
2699430

Kommentarar

Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.

Du må vere logga inn for å kommentere.

eller registrer deg








ApplySandwichStrip

pFad - (p)hone/(F)rame/(a)nonymizer/(d)eclutterfier!      Saves Data!


--- a PPN by Garber Painting Akron. With Image Size Reduction included!

Fetched URL: https://snl.no/ananas

Alternative Proxies:

Alternative Proxy

pFad Proxy

pFad v3 Proxy

pFad v4 Proxy