hortativ

Hortativ er ei grammatisk nemning for verbformer som uttrykkjer ei oppmoding (oppfordring), som i norske uttrykk begynner med La oss … — til dømes La oss gjere det!

Faktaboks

Uttale: hortativ
Etymologi: av latin hortari ‘oppmode, oppfordre’

Ordet hortativ — som er lite brukt i norske grammatikkbøker — kan nettopp brukast om imperativ som uttrykkjer ei oppmoding i 1. person fleirtal:

La oss alle be!
La oss leve for hverandre!

Oppmoding må skiljast frå befaling eller påbod i 2. person, som er ein vanleg bruksmåte av imperativ:

Vask hendene dine!
Slutt med det der!

Hortativ kan reknast som ein eigen modus, som står i motsetnad til mellom anna indikativ, konjunktiv, imperativ og optativ, men det finst ikkje så mange språk der verbet har eigne hortativformer som skil seg frå andre modusar.

Hortativ i andre språk

Latin og fleire romanske språk brukar 1. person fleirtal konjunktiv presens for å uttrykkje hortativ:

Latin: Gaudeāmus igitur, iuvenēs dum sumus! 'Så la oss gle oss, mens vi er unge!'
Spansk: ¡Entremes inmediatamente! 'La oss gå inn straks!'

Dei samiske språka bøyer imperativ i alle personar og tal, og 1. person total (dualis) og fleirtal (pluralis) imperativ uttrykkjer oppmoding:

Na de vuolgu! 'La oss (to) dra!'
Heaitut dal! 'La oss (fleire enn to) slutte med det!'

Les meir i Store norske leksikon

Kommentarar

Kommentarar til artikkelen blir synleg for alle. Ikkje skriv inn sensitive opplysningar, for eksempel helseopplysningar. Fagansvarleg eller redaktør svarar når dei kan. Det kan ta tid før du får svar.

Du må vere logga inn for å kommentere.

Fagansvarleg for Morfologi

Rolf Theil

Professor emeritus, Universitetet i Oslo