Allereie åtte år gammal opptredde Beethoven offentleg som pianist i Köln. Elleve år gammal gav han konsert i Nederland, og tretten år gammal gav han ut tre klaversonatar. I 1783 vart han cembalist i hofforkesteret, og året etter vart han utnemnd til hofforganist. Etter dette hadde han inga fast tilsetjing, men levde som fri kunstnar. I 1787 reiste han med støtte frå kurfyrsten til Wien for å studere hjå Mozart, men måtte etter to veker reise heim igjen då mora vart dødssjuk. I 1789 vart han innskriven ved universitetet. Han hadde etter kvart fått mange venner i dei høgare sosiale og økonomiske krinsane i Bonn.

Etter at Beethoven flytta til Wien i 1792, etablerte han seg raskt som meisterpianist og komponist av pianomusikk. I Wien fekk han betre lærarar i Joseph Haydn, Johann Georg Albrechtsberger, Antonio Salieri og Johann Baptist Schenk. Ved hundreårsskiftet dreia interessa hans over på strykekvartettar, og han skreiv då også dei to første symfoniane sine. I 1795 gav han ut tre klavertrioar som opus 1 og tre klaversonatar, dediserte til Haydn, som opus 2.

Wien var på den tida rekna som Europa sitt musikksentrum. Dit kom komponistar og utøvande kunstnarar frå heile Europa, og det var eit rikt konsertliv. Dette miljøet verka svært stimulerande på Beethoven si skaparevne, og i åra framover komponerte han ei lang rekkje udødelege verk. Han vart snart svært verdsett i Wien, ikkje minst i høgadelege krinsar.

Beethoven utvikla eit svært godt forhold til dei velståande wienarane og greidde fort å få seg levebrød som sjølvstendig pianist, komponist og lærar. Seinare, då høyrselen vart svakare, tok komponeringa heilt over, og han vart den første kjende komponisten i historia som levde av berre å skrive musikk når han sjølv ville. Han vart mellom anna kjend med adelsfamilien Brunsvik, fyrstane Lichnowsky, Kinsky, Lobkowitz og erkehertug Rudolf. Dei tre sistnemnde gav han til og med ei æreslønn på 4000 florinar i året. Han fekk òg gode honorar av forleggjarane sine, og klaverelevane hans betalte godt.

Han opptredde ofte som pianist og vart berømt for sitt virtuose, men djerve og temperamentsfulle spel og dei fantasifulle improvisasjonane sine. Verka hans vart lengre og meir ambisiøse, og han tok til å utvide grensene for den wienerklassiske forma. Snart var han den mest namngjetne og kritikarroste komponisten i verda, og verka hans vart spela over heile Europa.

Rundt 1802 gjekk han igjennom ei personleg krise, utløyst av innsikta om at han var i ferd med å verte heilt døv. Så tidleg som i 1796 merket han svikt i høyrselen, og i 1802 skreiv han det såkalla Heiligenstadt-testamentet, der han seier: «Å, de menneske som held meg for fiendtleg, trassig eller misantropisk, kva urett de gjer meg, for de kjenner ikkje den hemmelege årsaka». Ørelidinga auka etter kvart. Han søkte legar og prøvde å skjule høyrselshemminga, men vart stadig verre. Andre sjukdommar kom òg til.

Beethovens to yngre brør hadde òg slått seg ned i Wien. Johann vart ein velholden mann, medan Karl hadde liknande problem som far sin, og han skaffa Beethoven mykje bryderi og store utlegg. Då Karl døydde i 1815, vart Ludwig formyndar for nevøen og fekk store utlegg og prosessar med på kjøpet. Etter kvart vart Beethoven meir innovervend, både personleg og i musikken sin. Han hadde mist nesten all høyrsel, og den politiske depresjonen som følgde etter Napoleon sitt nederlag, gjorde det vanskeleg å få framført musikk. Alt dette gjorde at han trekte seg tilbake og vart einsam, bitter og menneskesky. Han konsentrerte seg om strykekvartettar og skreiv den mest utfordrande og innovative musikken sin i denne perioden.

I 1814, få år før han hadde vorte heilt døv, opptredde han for siste gong som pianist, og i 1824 «dirigerte» han for siste gong ein konsert. Det vil seie at han stod ved dirigentpulten medan koret og orkesteret til den 9. symfonien hans vart leidd av to andre. Heilt til sine siste dagar var han oppteken med å skape nye verk, både ein opera, eit oratorium og 10. symfoni, som aldri vart ferdige. I 1826 tok sjukdommane hans ei alvorleg vending. Sjukdom svekte han meir og meir, og han døydde i 1827 i Wien, sannsynlegvis av komplikasjonar frå leversjukdom. Beethoven vart gravlagd på Wäringer Friedhof, men vart i 1888 overførte til Zentralfriedhof.

Den første perioden strekkjer seg fram til 1802, men omfattar ikkje dei tidlegare verka frå tida i Bonn. I denne perioden blanda Beethoven samtida sin musikalske stil og søkte seg fram mot eit personleg tonespråk. Viktige verk frå denne perioden er dei seks strykekvartettane opus 18, dei ti første klaversonatane og dei to første symfoniane.

Beethoven studerte i denne perioden under Haydn og vart snart lagd merke til, med eit kjensleregister som alt no var større enn vanleg. Dette kjem tydeleg fram i Sonata Pathétique, opus 13, frå 1799, som startar med store, dramatiske akkordar i det låge registeret, som til då hadde vore uhøyrde i ein pianosonate. Først rundt 1800 torde han å komponere i Haydn sine paradegreiner: strykekvartettar og symfoniar.

Den andre perioden går fram til omkring 1816, og det karakteristiske for denne perioden er Beethoven sitt kunstnariske sjølvstende. Det er verka frå denne perioden som vart dei viktigaste for komponistgenerasjonen etter Beethoven: mellom anna symfoni nr. 3–8, operaen Fidelio og klaverkonsert nr. 4 og 5.

Rundt 1802 var høyrselen hans så dårleg at han tok til å isolere seg frå det offentlege livet. Han var nær ved å ta livet sitt av skam og frykt, og som han skreiv i eit brev til brørne: «Berre kunsten heldt meg attende.»

Tredjesymfonien, Eroica, opus 55, var lengre enn nokon tidlegare symfoni og eit svært personleg uttrykk for Beethoven sin eigen stridsvilje. Sjølv om han forundra nokre lyttarar, sende symfonien den klassiske musikken inn på ein ny kurs, der komponisten kunne utfordre publikum til å lytte og ta stilling til musikk på eit djupare plan enn berre underhaldning.

Beethoven skreiv den einaste operaen sin, Fidelio, opus 72, i 1805. Han treivst betre med instrumentalmusikk, og i 1808 fullførte han den femte symfonien, Lagnadssymfonien, opus 67, nok eit uttrykk for komponisten sin vilje til å overvinne lagnaden. Det fremste kjenneteiknet ved dette verket er den tematiske einskapen i førstesatsen, der det umiskjennelege rytmiske motivet (kort-kort-kort-lang) vert teke opp att og opp att nesten utan avbrot i ulike variantar gjennom heile satsen.

Den sjette symfonien, Pastorale, opus 68, var like innovativ, men på ein annan måte. Kvar sats har ein skildrande tittel, slik som «Scene ved bekken» eller «Torevêr og storm». Dette er òg reflektert i komposisjonen, som fleire gonger imiterer til dømes vêrfenomen og fuglelydar. Skilnaden mellom tematisk einskap i den femte symfonien og deskriptiv naturromantikk i den sjette illustrerer korleis Beethoven paradoksalt nok kunne verte det store idealet for begge dei stridande hovudretningane i romantikken, absolutt og programmatisk musikk.

Den tredje perioden, der verka blir meir reflekterande og introverte, omfattar mellom anna Diabellivariasjonane, Missa solemnis og 9. symfoni. Generasjonen etter Beethoven oppfatta verka frå den siste perioden som nyskapande; ein stilte seg nærast uforståande til hans siste strykekvartettar og klaversonatar.

Napoleon hadde vore det store idealet for den yngre Beethoven. Etter det endelege franske nederlaget i 1814 kom komponisten, som var ein open sympatisør av ideala frå den franske revolusjonen, under overvaking i Austerrike. Dei siste restane av høyrselen forsvann, og helsa vart dårlegare. Han vart humørsjuk og isolert.

Den heroiske stilen var no uaktuell, og Beethoven vende seg i staden innover, for å undersøkje nye musikalske former, først og fremst i dei såkalla «seine strykekvartettane», nr. 12–16. Aldri før var han så open om å kaste vrak på dei gamle reglane, og mottakinga frå publikum og kritikarar var svært blanda.

Symfoni nr. 9, opus 125, frå 1824 var Beethoven si endelege avvising av den tradisjonelle symfoniforma, med det uhøyrde grepet å ta inn kor og solistar i ein «ekstra» femtesats. Den meisterlege kombinasjonen av innovasjon og akting for tradisjonen gjorde at dette verket har stått som eit ruvande ideal for komponistar i ettertida.