Meksiko álgoálbmogiin ja sámiin leat olu seamma sullasaš vásáhusat. Dan gávnnahii diktačálli Inger-Mari Aikio válljedettiin divttaid Guokte máilmmi -diktaantologiijai ovttas meksikolaš diktačálliin ja goasttideaddjiin Luis Enrike Moscosoin.
Soai leaba čohkken álgoálbmogiid máŋggagielat diktaantologiijaráiddu vuosttas oasi, Meksiko – Sápmi. Antologiijas leat Meksiko álgoálbmogiidda gulli čálliid divttat ja sámiid fas ovddasta Niillas Holmberg.
Juohkehačča divttat leat su iežas gillii ja jorgaluvvon spánskka-, eaŋgals- ja davvisámegillii. Sámegillii divttaid lea jorgalan Inger-Mari Aikio. Son dadjá, ahte dát lea su ja Moscoso niehku, mii lea ollašuvvamin.
– Jus mun háliidan lohkat Láhten-Amerihká álgoálbmotčálliid teavsttaid iežan gillii, na gos don dieid gávnnat. Ii mu dieđu mielde Sámis leat dakkár girji, man mun rábádan ja beasan lohkat sin divttaid. De dat lei okta stuorra sivva, ahte mun dáinna verddiin háliidin álgit dása, dadjá Aikio.
Nubbi oassi juo boađi boađi
Inger-Mari Aikio lea johtán Láhten-Amerihkás olu. Das bohciidage su beroštupmi ja sáhkkiivuohta dien guovllu čálliide ja teavsttaide. Váikko Sámi ja Meksiko gaskkas leage guhkes mátki, de hástalusat leat sullasaččat.
– Dat leat badjelgeahččan, min árvu ii leat seamma buorre go váldoálbmoga árvu. Mo sii leat gártan luohpat iežaset oskkus ja mo dat váldokultuvra lea bahkkemin juohke sadjái. Sis lea dat seamma ráhččan iežaset kultuvrra beales, seamma váivviiguin maid mii dáppe doarrut.
Barggadettiin antologiijain Aikio lea dovdan, ahte sámit eai leat dušše unna jovkkoš, muhto álgoálbmogat leat miljovnnaid ja miljovnnaid mielde eatnanspáppa alde.
– Galhan dat leamašan stuorra šaldi, man mielde lean beassan vázzit sin máilbmái, de dat lea rahpan mu čalmmiid.
Guokte máilmmi -diktaantologiija almmustuvai Göteborga girjemeassuin čakčamánu loahpas ja Meksikos jo álgogeasis. Čuovvovaš oassi, Colombia – Sápmi, lea jo barggu vuolde.
– Moai letne nu gudneáŋgirat, ahte ean háliidan dušše ovtta girjji almmuhit, muhto guhtta leat goit dál plánas. Dál letne bargamin Colombia osiin ja das váilu, ahte mun álggán dál jorgalit sámegillii.
Álgoálbmogiid máŋggagielat diktaantologiijaráiddu Colombia-oasi maŋŋá leat vel almmustuvvamin Guatemala – Sápmi, Peru – Sápmi, Ecuador – Sápmi ja Bolivia – Sápmi.
– Dál lea áidnalunddot vejolašvuohta beassat lohkat sámegillii iežamet álgoálbmotoappáid ja -vieljaid divttaid. Dat lea nu miellagiddevaš doppe gávdnat iežas, muhto maiddái sin rikkis kultuvrra ja jurddašanvuogi, dadjá Inger-Mari Aikio.